W najnowszym odcinku podcastu „5:59” (data emisji 25 lipca), prowadząca Barbora Sochorová, wraz z ekspertką z Instytutu Studiów Azjatyckich Uniwersytetu Karola, Barborą Novákovą, oraz przedstawicielami młodego pokolenia czeskich Wietnamczyków, analizuje przemiany, jakie zaszły w trzeciej co do wielkości mniejszości narodowej w Czechach. Punktem wyjścia do rozmowy jest premiera pierwszego w historii czeskiego, pełnometrażowego „wiet-filmu” zatytułowanego „Letní škola, 2001” (Szkoła letnia, 2001). Film ten, osadzony w realiach wietnamskiej społeczności na przełomie tysiącleci, staje się pretekstem do poruszenia tematów dotychczas często niewidocznych dla większościowego społeczeństwa, takich jak bolesne relacje międzypokoleniowe, presja na sukces czy homofobia.
Podcast rozpoczyna się od analizy tła historycznego, które doskonale oddaje film. Akcja „Szkoły letniej” toczy się na targowisku w mieście Cheb, co, jak potwierdza ekspertka, jest niezwykle trafnym obrazem rzeczywistości pierwszej generacji wietnamskich imigrantów w latach 90. Handel na targowiskach był wówczas ich główną strategią ekonomiczną i sposobem na przetrwanie. Od tamtego czasu społeczność przeszła jednak ogromną transformację. Dziś czescy Wietnamczycy kojarzeni są przede wszystkim z prowadzeniem wszechobecnych sklepów spożywczych typu „večerka” (mały, osiedlowy sklep spożywczy o wydłużonych godzinach otwarcia), salonów manicure oraz, w ostatnich latach, popularnych restauracji serwujących autentyczną kuchnię wietnamską.
Rozmowa zagłębia się w skomplikowane relacje między pierwszą a drugą generacją imigrantów. Pierwsza generacja, która przybyła do Czech w dorosłym wieku, skupiona była wyłącznie na pracy i zapewnieniu dzieciom lepszej przyszłości. Wywierała na swoje potomstwo ogromną presję na osiągnięcie sukcesu w „prestiżowych” zawodach, takich jak medycyna, prawo czy ekonomia, niechętnie patrząc na artystyczne aspiracje. Ten międzypokoleniowy konflikt był potęgowany przez unikalne modele wychowawcze. Częstą praktyką, wynikającą z braku czasu i wsparcia, było wysyłanie małych dzieci na wychowanie z powrotem do Wietnamu, do dziadków. Prowadziło to do zerwania więzi i poczucia opuszczenia u dzieci. Inną, specyficznie czeską praktyką, było zatrudnianie tzw. „czeskich babć” – starszych Czeszek, które stawały się dla wietnamskich dzieci nianiami i surogatkami babć. Uczyły je języka, kultury i czeskich zwyczajów, co z jednej strony ułatwiało integrację, ale z drugiej jeszcze bardziej pogłębiało przepaść komunikacyjną i kulturową z rodzicami.
Odcinek wzbogacony jest niezwykle osobistymi wypowiedziami przedstawicieli drugiego pokolenia, którzy dzielą się swoimi doświadczeniami w poszukiwaniu tożsamości. Mówią o poczuciu bycia „obcym wszędzie” – zarówno w Czechach, gdzie z powodu swojego wyglądu nie byli w pełni akceptowani, jak i w Wietnamie, gdzie byli postrzegani jako przybysze z zewnątrz. Z wiekiem, jak przyznają, rośnie w nich potrzeba powrotu do korzeni i nawiązania głębszych relacji z rodziną w Wietnamie. Jednocześnie podkreślają, że ich domem są Czechy, głównie ze względu na wolność osobistą, której nie doświadczyliby w rządzonym przez komunistów Wietnamie. Tworzą więc nową, hybrydową, czesko-wietnamską tożsamość, czerpiąc z obu kultur.
Podcast nie unika również trudnych tematów wewnętrznych, które porusza film. Jednym z nich jest homofobia, która wciąż pozostaje w społeczności wietnamskiej dużym tabu. Ekspertka tłumaczy to zjawiskiem „zamrożenia w czasie” – pierwsza generacja opuściła Wietnam w latach 90., kiedy homoseksualizm był tam uznawany za „zło społeczne”. Ci ludzie, odizolowani od przemian, jakie zaszły od tamtej pory w ich ojczyźnie, zachowali te konserwatywne poglądy.
Rozmowa kończy się refleksją nad znaczeniem filmu „Letní škola, 2001”. Jest on postrzegany jako przełom, który w autentyczny i wiarygodny sposób otwiera czeskiemu społeczeństwu oczy na wewnętrzny świat i dylematy ich największej pozaeuropejskiej mniejszości. To uniwersalna opowieść o konflikcie pokoleń, zderzeniu kultur i poszukiwaniu odpowiedzi na fundamentalne pytanie: „gdzie jest mój dom?”.