W najnowszym odcinku podcastu „Vinohradská 12”, prowadzący Matěj Skalický wraz z Martiną Sebalo Vňukovą z Kliniki Psychiatrycznej 1. Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Karola, podejmują niezwykle ważny i wciąż kontrowersyjny w Czechach temat kar cielesnych wobec dzieci. Dyskusja, oparta na wynikach nowego badania opinii publicznej, obala mity narosłe wokół tzw. „wychowawczego klapsa” i wyjaśnia, dlaczego Czechy, jako jeden z ostatnich krajów w Unii Europejskiej, przygotowują się do wprowadzenia prawnego zakazu bicia dzieci.
Rozmowa rozpoczyna się od omówienia wyników badania przeprowadzonego we współpracy z agencją STEM. Choć na pierwszy rzut oka nie przynoszą one optymistycznych wieści – odsetek rodziców, którzy nie stosują kar cielesnych, od roku nie zmienił się i wciąż wynosi 41% – to jednak kryją w sobie istotną zmianę. Jak podkreśla gościni, znacząco wzrosła świadomość Czechów na temat szkodliwości bicia. Paradoksalnie, wielu rodziców wie już, że nie powinno się tego robić, ale wciąż brakuje im wiedzy i narzędzi, co robić, gdy inne, bezprzemocowe metody wychowawcze zawodzą.
Gościni podcastu, Martina Sebalo Vňuková, szczegółowo wyjaśnia, dlaczego nawet pojedynczy klaps czy uderzenie, często bagatelizowane jako „jeden, wychowawczy”, pozostawia głębokie i trwałe ślady. Zwraca uwagę, że mózg dziecka rozwija się aż do 25. roku życia i jest w tym okresie niezwykle podatny na urazy. Kara fizyczna niszczy fundamentalne poczucie bezpieczeństwa i zaufania do rodzica, który z „bezpiecznej przystani” zamienia się w źródło bólu i strachu. Dziecko uczy się, że miłość rodzicielska jest warunkowa i zależy od jego „dobrego” zachowania. Badania naukowe, na które powołuje się ekspertka, jednoznacznie wskazują, że dzieci regularnie karane fizycznie są w dorosłości bardziej narażone na zaburzenia lękowe, zaburzenia nastroju i problemy z adaptacją.
W podcaście obalany jest mit „wychowawczego klapsa” jako skutecznego narzędzia dyscypliny. Dziecko nie jest w stanie rozróżnić intencji rodzica – nie wie, czy klaps jest „dla jego dobra”, czy wynikiem złości i bezradności dorosłego. Odbiera go po prostu jako ból i strach. Co więcej, stosowanie przemocy w odpowiedzi na agresywne zachowanie dziecka (np. bicie go za to, że uderzyło inne dziecko) jest w swej istocie nielogiczne i uczy je, że przemoc jest akceptowalnym sposobem rozwiązywania konfliktów. Ten wzorzec, jak ostrzega gościni, jest następnie przenoszony w dorosłe życie, gdzie może prowadzić do normalizacji przemocy w relacjach partnerskich. Grożenie biciem, choć jest formą przemocy werbalnej, również jest szkodliwe, ponieważ aktywuje u dziecka system „walcz lub uciekaj” i podkopuje jego poczucie bezpieczeństwa w domu.
Rozmowa dotyka również planowanych zmian w czeskim prawie. Czechy są jednym z niewielu krajów UE, gdzie kary cielesne nie są jeszcze zakazane. Ma się to zmienić w 2026 roku, wraz z nowelizacją kodeksu cywilnego. Co ważne, celem tej zmiany nie jest karanie rodziców sankcjami karnymi za klapsa. Chodzi przede wszystkim o zmianę narracji społecznej – wysłanie jasnego sygnału od państwa, że bicie dzieci jest niedopuszczalne i nie stanowi części prawidłowego wychowania. Jak zauważa gościni, skoro w Czechach zakazane jest już publiczne bicie psów, to absurdalne jest, że dzieci wciąż nie mają podobnej ochrony prawnej. Zmiana prawa musi iść jednak w parze ze zwiększeniem dostępności realnego wsparcia dla rodziców, którzy często nie wiedzą, jak radzić sobie w trudnych sytuacjach wychowawczych. Podcast kończy się praktycznymi poradami dla rodziców, którzy czują, że tracą kontrolę: najważniejsze to zatrzymać się, uspokoić własne emocje, a następnie, na chłodno, powrócić do rozmowy z dzieckiem w sposób empatyczny i adekwatny do jego wieku, jasno komunikując granice i konsekwencje, ale zawsze z poszanowaniem jego godności.