Odcinek podcastu „Vinohradská 12” dogłębnie analizuje komplikacje wokół planowanej rozbudowy elektrowni jądrowej w Dukovanach, określanej mianem „kontraktu stulecia” dla Czech. Tuż przed planowanym podpisaniem umowy z południowokoreańską firmą KHNP, która wygrała przetarg, pojawiły się poważne przeszkody zarówno na szczeblu europejskim, jak i krajowym.
Gościnią omawiającą te zawiłości jest Jana Klímová, główna analityczka ekonomiczna Czeskiego Radia. Wyjaśnia, że wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej, będący jednocześnie francuskim komisarzem ds. rynku wewnętrznego, przemysłu i przedsiębiorczości, wysłał do czeskiego ministra przemysłu list z prośbą o wstrzymanie podpisania umowy. Powodem jest skarga złożona przez francuski koncern energetyczny EDF (który również ubiegał się o kontrakt), dotycząca możliwego naruszenia unijnego rozporządzenia z 2023 roku o zakazie subwencji zagranicznych dla firm działających na rynku wewnętrznym UE. EDF twierdzi, że KHNP oraz jej spółka-matka KEPCO, obie w pełni państwowe, korzystają z ukrytego wsparcia rządu Korei Południowej. To wsparcie miało umożliwić KHNP zaoferowanie wyjątkowo korzystnych i kompleksowych gwarancji utrzymania ceny oraz harmonogramu przez cały, wieloletni okres budowy dwóch nowych reaktorów (szacowany na 8-9 lat), co zdaniem Francuzów jest praktyką niecodzienną na europejskim rynku i możliwą jedynie dzięki nieograniczonym gwarancjom rządowym.
Niemal równolegle, Sąd Krajski w Brnie przychylił się do wniosku EDF i wydał środek tymczasowy, który uniemożliwił podpisanie kontraktu. Decyzja sądu zapadła dzień przed planowanym terminem sfinalizowania umowy. Jana Klímová zwraca uwagę na koordynację czasową tych działań – skarga EDF do sądu oraz pismo komisarza UE datowane są na ten sam dzień (2 maja), co niektórzy czescy politycy, jak minister Petr Hladík, określili jako „niezwykły zbieg okoliczności” sugerujący możliwą koordynację.
W podcaście przytaczane są również reakcje kluczowych graczy. KHNP konsekwentnie zaprzecza oskarżeniom o otrzymywanie niedozwolonych subwencji i łamanie zasad przetargu. Z kolei Daniel Beneš, prezes koncernu ČEZ (inwestora), ostro skrytykował działania EDF, oskarżając francuską firmę o próbę zablokowania jakiejkolwiek konkurencji na europejskim rynku energetyki jądrowej. Beneš argumentował, że oferta KHNP była po prostu lepsza cenowo i pod względem gwarancji. Wskazał również, że Francuzom może nie podobać się współpraca KHNP z amerykańską firmą Westinghouse, z którą Koreańczycy podpisali umowy o współpracy na rynkach globalnych, kończąc wcześniejsze spory licencyjne dotyczące technologii reaktorów – co mogłoby stanowić silną konkurencję dla EDF.
Obecnie Komisja Europejska prowadzi wstępne dochodzenie, wysyłając zapytania do KHNP, rządu Czech i ČEZ. Czeski koncern energetyczny zapowiedział złożenie skargi kasacyjnej od decyzji sądu w Brnie do Najwyższego Sądu Administracyjnego, licząc na jej uchylenie w ciągu kilku tygodni. Analityczka Jana Klímová ocenia, że ewentualne opóźnienia, które mogą potrwać miesiące, a nawet lata, nie zagrażają bezpośrednio bezpieczeństwu energetycznemu Czech w najbliższej przyszłości. Nowe bloki w Dukovanach mają być uruchomione około 2036 roku, podczas gdy niedobory energii w Czechach przewidywane są już po 2030 roku. Priorytetem dla Czech jest teraz budowa elektrowni gazowych, które zastąpią wycofywane elektrownie węglowe (ČEZ planuje zakończyć wydobycie węgla w 2033 roku). Podcast podkreśla, że budowa elektrowni jądrowych jest niezwykle skomplikowanym procesem, podatnym na opóźnienia, co pokazują przykłady innych projektów w Europie, w tym tych realizowanych przez EDF.