5:59 Kryminalne

2025.05.09 – Ślady zapachowe. Problematyczne dowody w Czechach.

Odcinek podcastu „5:59” porusza problematykę wykorzystywania identyfikacji osób na podstawie śladów zapachowych w czeskim systemie sprawiedliwości. Mimo że część ekspertów podważa wiarygodność tej metody, w Czechach wciąż jest ona stosowana jako dowód pośredni w postępowaniach karnych. Gościnią jest Zuzana Piussi – słowacka reżyserka, autorka filmu dokumentalnego „Pachová stopa”, który analizuje kilka spraw sądowych, w których zapadły wieloletnie wyroki więzienia, a ślady zapachowe odegrały kluczową lub kontrowersyjną rolę – jak w przypadku Martina Balhara, skazanego na 19 lat za morderstwo urzędniczki pocztowej.

W podcaście wyjaśniono, dlaczego identyfikacja zapachowa jest uznawana za problematyczną. Do 2018 roku w Czechach stosowano metodykę, w której przewodnicy psów policyjnych znali lokalizację kluczowej próbki zapachowej, co mogło nieświadomie wpływać na reakcję zwierzęcia i prowadzić do fałszywych identyfikacji. Wątpliwości co do tej techniki kryminalistycznej nasiliły się po głośnej serii podcastowej „Slopné: Kdo je vrah?”. Badania zlecone przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych również wykazały poważne mankamenty tej metody.

Istotnym punktem zwrotnym był wyrok Sądu Konstytucyjnego z 2022 roku, który uwzględnił skargę dwóch skazanych w sprawie, gdzie ślad zapachowy był kluczowym (choć pośrednim) dowodem, co ostatecznie doprowadziło do ich uniewinnienia. Mimo to, jak podkreśla reżyserka, osoby wcześniej skazane w oparciu o tę metodę wciąż przebywają w więzieniach, a sądy często odrzucają wnioski o wznowienie postępowań. Film Piussi ma na celu zwrócenie uwagi na te sprawy i potencjalne niesprawiedliwości, a jego projekcja planowana jest m.in. w czeskiej Izbie Poselskiej.