W podcaście „Vinohradská 12” Matěj Skalický, z gościem Janem Horákiem (dziennikarzem śledczym z iRozhlas.cz) omawia oskarżenie czterech czeskich żołnierzy z elitarnych sił specjalnych (601. Grupy Sił Specjalnych) w związku ze śmiercią afgańskiego jeńca, Wahidullaha Khana, w październiku 2018 roku na bazie Shindand w Afganistanie.
Afgański żołnierz, Khan, zaatakował czeski pojazd, zabijając jednego żołnierza (Tomáša Procházkę) i raniąc dwóch innych. Po ataku natychmiast się poddał.
Khan był przesłuchiwany najpierw przez Afgańczyków, następnie przez dwóch czeskich żołnierzy (oskarżonych później o wymuszenie i niesubordynację). Świadkowie (afgański tłumacz) słyszeli krzyki, a Khan po przesłuchaniu miał widoczne obrażenia. Następnie był przesłuchiwany przez Amerykanów (ponoć jeszcze bardziej brutalnie).
Po przesłuchaniach, ciężko ranny Khan trafił pod straż dwóch innych czeskich żołnierzy (oskarżonych o nieudzielenie pomocy i naruszenie obowiązków wartownika), którzy mieli go pilnować przez ponad godzinę, ale nie udzielili mu pomocy. Khan zmarł tego samego wieczoru w szpitalu po przekazaniu go Afgańczykom.
Dochodzenie trwało bardzo długo (minęło 7 lat od incydentu do aktu oskarżenia). Amerykanie rozpoczęli je od razu, strona czeska dopiero pół roku później, po otrzymaniu raportu z USA. Pojawiły się kontrowersje wokół pierwszej czeskiej komisji badającej sprawę, która początkowo nie znalazła dowodów na udział Czechów, co opóźniło formalne śledztwo. Członkowie tej komisji byli podejrzewani o niezgłoszenie przestępstwa, ale sprawa została ostatecznie umorzona z powodów formalnych.
Czterej żołnierze (wymienieni inicjałami) nie przyznają się do winy. Przez długi czas pozostawali w czynnej służbie, co również wzbudziło kontrowersje. Żołnierzom grożą bardzo wysokie kary, włącznie z dożywociem (za czyny takie jak wymuszenie, niesubordynacja, nieudzielenie pomocy, naruszenie obowiązków wartownika).
Sprawa trafiła do sądu w Brnie. Proces zapowiada się na długi i skomplikowany, częściowo może być utajniony. Wyrok spodziewany jest najwcześniej w drugiej połowie 2025 roku.
Link do podcastu: spotify
Więcej na ten temat: https://www.denik.cz/z_domova/smrt-afghance-cesti-vojaci-obzaloba.html