W najnowszym odcinku podcastu „5:59”, prowadząca Kateřina Šafaříková wraz z dwoma ekspertami – komentatorem politycznym Václavem Dolejším i szefem działu kultury Danielem Konrádem – analizuje wydarzenie, które w środku sezonu ogórkowego wstrząsnęło czeską sceną polityczną i muzyczną. Mowa o zaskakującej decyzji Oty Klempířa, charyzmatycznego frontmana i tekściarza legendarnej, kultowej grupy J.A.R., który ogłosił swój start w jesiennych wyborach parlamentarnych z list prawicowo-populistycznej partii „Motoristé sobě”.
Jak wyjaśnia Václav Dolejší, decyzja Klempířa jest szokująca z kilku powodów. Po pierwsze, choć jest on znany jako wieloletni marketingowiec polityczny, w przeszłości jego usługi były kojarzone głównie z obozem liberalnym. To on pomagał Partii Piratów w ich pierwszej, udanej kampanii do parlamentu, współtworząc ich chwytliwy hymn wyborczy „Pusťte nás na ně” (Dopuśćcie nas do nich). Współpracował również z partią ODS oraz przy kampanii prezydenckiej Karla Schwarzenberga. Jego obecny zwrot w kierunku populistycznej, antysystemowej prawicy jest więc drastyczną woltą. Dolejší spekuluje, że za tą zmianą może stać zarówno osobista frustracja i poczucie odrzucenia przez obecny rząd (jego oferty współpracy z niektórymi ministerstwami miały zostać odrzucone), jak i postępująca, osobista radykalizacja. Prowadzący przytacza opinie z otoczenia muzyka, według których w ostatnich latach stał się on „zgorzkniałym, starszym panem”, nieustannie krytykującym otaczającą go rzeczywistość.
W ostatnich miesiącach, jeszcze przed ogłoszeniem kandydatury, Klempíř regularnie występował w telewizji CNN Prima News w roli „niezależnego” komentatora politycznego. Jak zauważają dziennikarze, większość tego czasu poświęcał na gorliwą obronę Filipa Turka, głównej twarzy „Motorystów”, w trakcie jego licznych afer i skandali. Z dzisiejszej perspektywy, jego występy wyglądają na starannie zaplanowany preludium do jego własnego wejścia do polityki. W rozmowie powraca również mroczny wątek z przeszłości Klempířa – jego przyznanie się w 2019 roku do współpracy z komunistyczną Służbą Bezpieczeństwa (StB). Choć wówczas przedstawiał siebie jako ofiarę szantażu, dziś, w kontekście jego kandydatury, ten fakt nabiera nowego, bardziej obciążającego znaczenia.
Drugi gość podcastu, Daniel Konrád, analizuje natychmiastowe i bolesne konsekwencje tej decyzji dla sceny muzycznej. Zespół J.A.R., którego Klempíř był współzałożycielem i jednym z liderów, zareagował błyskawicznie. W dniu ogłoszenia kandydatury, muzycy poinformowali, że zagrali z nim ostatni koncert. W swoim oświadczeniu podkreślili, że ich „wspólne drogi życiowe stały się niemożliwe do pogodzenia”. Jak wyjaśnia Konrád, nie chodziło o cenzurę poglądów politycznych, ale o fundamentalną niezgodę na to, by aktywny polityk, lider listy wyborczej, był jednocześnie frontmanem apolitycznego, funkowego zespołu. Jego dalsza obecność w grupie automatycznie czyniłaby każdy koncert elementem kampanii wyborczej i wciągałaby pozostałych członków w politykę, z którą nie chcą być utożsamiani.
Podcast konkluduje, że wejście Oty Klempířa do polityki to historia o wielu wymiarach. Dla partii „Motoristé sobě” pozyskanie tak znanej, choć kontrowersyjnej, postaci to niewątpliwy sukces wizerunkowy. Dla samego Klempířa jest to koniec pewnej ery – definitywne pożegnanie z kultowym zespołem i utrata wiarygodności jako niezależny komentator. Audycja pozostawia słuchaczy z pytaniem, czy jego decyzja jest wynikiem autentycznej przemiany ideologicznej, czy też cyniczną grą doświadczonego marketingowca, który doskonale wie, jak manipulować emocjami i przyciągać uwagę opinii publicznej.
Czym jest (a w zasadzie był J. A. R.)?
Zespół J.A.R. (skrót od Jednotka Akademického Rapu, czyli Jednostka Akademickiego Rapu, choć nazwa jest również grą słów nawiązującą do imion założycieli) to legenda i unikatowe zjawisko na czeskiej scenie muzycznej. Działająca nieprzerwanie od symbolicznej daty 17 listopada 1989 roku, grupa przez ponad trzy dekady zdobyła status kultowej, słynąc z niezwykłej energii koncertowej oraz absurdalnych i pełnych gier słownych tekstów.
Styl muzyczny J.A.R. jest trudny do jednoznacznego zaszufladkowania. Jego fundamentem jest funk, ale jest on swobodnie mieszany z elementami rapu, rocka, jazzu, a nawet muzyki elektronicznej. To właśnie ta eklektyczna i energetyczna mieszanka, połączona z mistrzowskim poziomem wykonawczym, sprawia, że ich muzyka jest tak wyjątkowa. Przede wszystkim jednak J.A.R. to fenomenalny zespół koncertowy, a ich występy na żywo to prawdziwy wulkan energii.
Nieodłącznym elementem tożsamości zespołu są teksty autorstwa Oty Klempířa. Są one pełne absurdalnego humoru, surrealistycznych skojarzeń, ironii i skomplikowanych gier słownych. Klempíř, uważany za jednego z pierwszych czeskich raperów, w swoich tekstach bawi się językiem, tworząc groteskowe obrazy i komentując rzeczywistość w niezwykle oryginalny sposób. Zespół nigdy nie angażował się w bezpośrednią krytykę polityczną; ich twórczość to raczej forma intelektualnej zabawy i satyry na otaczający świat.